Kistler, içerisinde iltihapları barındırdığı kadar katı, hava ve sıvı maddeleri de barındırabilir. Diş kistleri, çok yavaş oluşur ve diş kökünde ya da çene kemiğinde görülebilir. Diş kisti uzmanlar tarafından şikayetiniz üzerine keşfedildikten sonra çenede ve diş yapısında beraberinde bazı sorunlara da yol açabilir.
Diş kisti kişinin ağrı sonucu keşfettiği bir rahatsızlık değildir. Herkeste rastlanılan bir durum değildir ve bazen ağrı hiç olmazken bazen ağrılı şikayetler olabilir. Zaten genelde ağrı olmadığı için diş kistleri kolay fark edilemiyor maalesef. Kistler şişkinliğe de sebebiyet verebiliyor. Uzun soluklu yaşadığınız herhangi bir çene ve/veya diş ağrınız varsa uzmana görünmenizde fayda var.
Diş Kisti Nedir?
Diş kistleri, dişteki veya bitişik bir kemikteki bir enfeksiyonun sonucudur. Bir dişte bir çürük veya darbe buna neden olabilir. İyi huylu bir patoloji türü olmasına rağmen, yaygın ve tedavisi kolay olsa da görünümü hakkında biraz endişelenmeniz normaldir. Önemli olan, kemiğin veya en yakın dişlerin sağlığını tehlikeye atabilecek büyük ağız problemlerinden kaçınmak için zamanında teşhis ve tedavi etmektir.
Diş Kisti Nasıl Teşhis Edilir?
Diş kistlerinin belirtileri, diş eti ağrı ve lokalize iltihaplanma göstermeye başlar. Bölgede yaralar görünebilir. Diş kistinin yakınında köklerin emilmesi meydana gelir. Diş etlerinde irin içeren yarı yumuşak bir yumru görünebilir. Dudak hassasiyetinden muzdarip olmak da yaygındır. Daha ileri vakalarda kistin büyümesi bir veya daha fazla dişin yer değiştirmesine neden olabilir. 3 çeşit diş kisti vardır.
En yaygın olanı diş kökü ucunda yer alan ve dişin sinirini etkileyen çürüklerin neden olduğu radiküler kistlerdir. Lateral kistler dişe yakın oluşur ve periodontal hastalıklardan kaynaklanır. Son olarak, genellikle bir diş çekildiğinde ve enfekte doku doğru şekilde çıkarılmadığında ortaya çıkan artık kistleriniz olabilir.
Teşhis ve Tedavisi
Yukarıda açıklanan semptomların varlığında doğru tanıyı belirlemek için bir diş hijyeni uzmanına danışılmalıdır. Diş kistleri genellikle çok daha kesin ve doğru bir panoramik röntgen veya 3 boyutlu röntgen ile görülür. Bu çalışmalar kistin boyutunu, kökenini, yerini, dişlerin ve diş etlerinin durumunu ile yakındaki dişleri nasıl etkilediğini belirleyecektir. Buna dayanarak, her durumda farklı olacak olan kisti çıkarmanın yolu belirlenebilir.
Tedavi genellikle hasar görmüş diş sinirine göre bir kök kanalı veya kök kanalı ile başlar. Daha sonra kist çıkarılır. İlk seçenek her zaman diş çekimidir, ancak bazı durumlarda kistin neden olduğu hasar bunu kaçınılmaz hale getirir. Cerrah daha sonra retrograd dolgu veya heterolog kemik (yapay kemik) yapılması gerekip gerekmediğine karar verebilir. Dişi kapatmak için hastanın diş etlerinin yeniden oluşturulması gerekip gerekmediğine de karar verecektir.
Diş Kistlerinin Oluşma Nedenleri
Diş kisti neden ortaya çıkıyor? Diş kisti, tedavisi kolay, nispeten yaygın ve iyi huylu bir hastalıktır. Sadece bazı durumlarda kistin boyutu veya etkilenen dokunun türü nedeniyle diş çevreleyen kemik dokusunun bir kısmını kaybedebilir ya da yakındaki yapıları istila edebilir. Çoğu durumda, diş kistleri, genellikle dişin ve implante edildiği kemiğin enfeksiyonunun bir sonucu olarak bitişik bölgelere yayılır. Terapötik amaç, cerrahi çekime doğru ilerlemeye, çekimden kaçınmaya ve etkilenen dişi yeniden yapılandırmaya odaklanmıştır.
Bununla birlikte, bir diş kistinin cerrahi tedavisi, büyüklüğüne, kökenine, etkilenen bölgenin (bitişik dişlerin) genişlemesine, dişin durumuna ve endodontiye bağlıdır. İşlemler kişilerin durumuna göre farklı olacaktır. Bu değerlendirmeler genellikle tarayıcı tarafından alınan radyolojik bir görüntüden yapılır.
Bu faktörlere bağlı olarak kistin çıkarılması, kanal tedavisi veya daha önce yapılmışsa yeni bir kanal tedavisine ek olarak dişin restore edilmesi (mühürlenmesi) veya onarılması gerekebilir. Önemli olan kistin tekrar ortaya çıkmamasıdır.
Diş kistinin çıkarılması için cerrahi prosedür hızlıdır (20-30 dakika) ve lokal anestezi altında yapılır, bu nedenle ağrısızdır, ancak ameliyat sonrası dönem ödem varlığı, hafif rahatsızlık ve takip ihtiyacı ile karakterizedir. Aniden diş etlerinizin belirli bir bölgede şiştiğini ve dişin üzerinde küçük bir fistül oluşmaya başladığını fark ederseniz, dental veya odontojenik kistten bahsediyor olabiliriz. Ayrıca yarı yumuşak ve dokunuşa pullu olmasıyla da karakterize edilir.
Diş Kistinin Yaratabileceği Olumsuzluklar
Kistler akut veya kronik olabilir; akut olanlar, semptomları oldukça açık ve tanınması kolay olduğundan teşhis ve tedavi etmek daha kolaydır. Diğerleri, kronik olanlar, çok yavaş ilerler ve çoğu durumda, genellikle semptomlar, iltihaplanma ortaya çıkana kadar fark edilmez.
Kistlerin ağız boşluğundaki varlığının ilk işareti, çoğu durumda genellikle çok ağrılı olan dişlerin etrafındaki koyu boşluklardır. Bu sorun zamanında çözülmezse ağız boşluğunda bir tümör de dahil olmak üzere çok sayıda tehlikeye ve rahatsızlığa neden olabilir. Bu nedenle kistler ve tedavisi hakkında bilmeniz gereken her şeyi öğrenmek önemlidir.
Diş kistlerini önleyebilir miyim? Kökenleri bulaşıcı bir süreç olduğundan, bu kistleri önlemenin en iyi yolu uygun ağız hijyeni uygulamak ve diş etlerinde boşluklar veya diş eti iltihabı sorunları veya ağrı veya şişlik fark ederseniz diş hekimini ziyaret etmekten çekinmeyin.
Diş Kisti Neden Oluşur?
Çeşitli diş yaralanmaları ve travmalar diş kisti oluşmasına sebep olabilir. Ancak tahmin edebileceğiniz üzere en çok görülen sebebi diş çürükleridir. Çürükler zamanla tedavi edilmez devam ederse; oyuklar oluşabilir ve bu oyuklar enfeksiyonel ilerlemeye sebep olabilir.
Diş bakımındaki eksiklikler; yanlış diş fırçalama tekniği, diş ipi kullanmama gibi etkenler de işin sonunda diş kisti oluşumuna kadar bağlanabiliyor. Diş bakımını düzenli ve doğru teknikler uygulayarak yapmak tabi ki diş, ağız ve çene sağlığında çok önemli rol oynuyor.
Doğru beslenme düzeninin bozulması da diş plaklarının oluşmasını sağlar. Bu diş plaklarında bulunan gıda artıkları ile bakteriler asit üretir ve bu asit dişin koruyucu tabakasını aşındırır. Diş tabakası yani mineler aşındığında da diş özü dediğimiz şey ortaya çıkıyor bu da diş çürüklerine sebebiyet veriyor.
Diş Kisti Nasıl Tedavi Edilir?
Diş sıkıntıları ile gittiğiniz doktorunuz kistin oluşma nedenini bulduktan sonra diş kisti oluşma durumuna göre size farklı tedavi yöntemlerini zaten açıklayacaktır. Kistin ortaya çıkma sebepleri farklılık gösterdiği gibi tabi ki tedavileri de farklılık gösteriyor.
İlgili Link: Çene Eklemi Sorunları
Bilindiği kadarıyla diş kisti tedavisi ilaç ile geçiştirilen bir rahatsızlık değildir. Cerrahi müdahale ile tedavi yöntemleri uygulanıyor.
Diş Kisti Çeşitleri
Diş kisti çeşitleri aşağıda belirtilen başlıklar dahilinde alınabilir.
Periapikal Kistler
Diş köklerinin ucunda ortaya çıkar ve dişte oluşan enfeksiyon sonucu oluşur. Acil tedavisi yapılması gereken periapikal kistler eğer geciktirilir ise diş kökünde kemik kaybına kadar sebebiyet verebilir. Ya diş çekimi ya da kanal tedavisi yöntemi acil tedavi olarak uygulanır.
Dentijeröz Kistler
20 yaş dişlerine benzer gömülü diş olarak adlandırılan dişlerin çıkmaması sonucu bu dişler etrafında oluşur. Bu nedenle, çıkmayan dişle birlikte bu kistler de alınır. Çene kistlerinin oluşmasına %20’lik oranla etki eden kistlerdir. En çok alt azı dişlerinde yani alt çenede görülürler.
Lateral Periodontal Kistler
50 yaş üstü grupta görülür ve diş kaybına neden olabilir. Ağrısızdır.
Rezidüel Kistler
‘Artık kist’ olarak biliniyor. Kronik enfeksiyonlu diş çekimi sonrası bölgenin iyi temizlenmemesi ile oluşur ve diş hekimi koltuğunda kolay bir operasyon ile alınabilir.
Döküntü Kistler
Süt dişlerinde olur ve çocuklarda görülür. Süt dişleri çekildiğinde ya da düştüğünde diş ile birlikte gelebilir veya diş etinde bu diş kisti kalabilir. Diş ile birlikte düştüğünde farklı bir tedaviye gerek kalmaz.
Keratokistler
Travma kaynaklı ya da genetik olarak görülür. Agresif kist statüsünde yer aldıkları gibi cerrahi işlemle alınırlar. Ancak bu cerrahi işlem sonucu temizlendikten sonra bile nüksedebilir.
Diş Kistini Almak İçin Tedavi Yöntemi
Erken teşhis sonucu diş kisti boyutu hala küçük durumdaysa duruma göre diş çekimi yapılarak kolay bir işlem ve tedavi yöntemi gerçekleştirilebilir. Şikayetlerinizin nedenine göre gitmiş olduğunuz diş hekimi ya da çene cerrahınız size kapsamlı muayene yapacaktır.
Dişteki sorunlar artar ve zonklamalar ile ağrı şiddetlenirse diş çekimi veya kanal yöntemi kaçınılmazdır. Aşamalarına göre diş çekimi yöntemi:
- Diş çekildikten sonra hatta diş kisti için yapılacak ilk işlem apsede olan ağrı dindirilmek için kistteki iltihap kurutulur.
- Apsenin ilk oturduğu yer olan bölge yani diş kökündeki kalıntılar temizlenir.
- Dişe uygulanan kanal tedavi ile dişin içinde bulunan sinirler alınır ve diş geri kapatılır böylece bu şekilde işlem sonlandırılır.
Eğer diş özünde oluşan enfeksiyonel kaynaklı bir kist söz konusu ise tedavisi biraz daha karışıktır. Kist bölgesinin net tespiti için X-Ray görüntüsünün alınması gereklidir. Daha sonra kanal tedavisi uygulanır. Kanal tedavisi ile diş özündeki enfeksiyonel kalıntıların temizlenmesi ve diş kökünde hissedilen baskının ortadan kaldırılması yöntemidir.
Bazen tedavi sırasında küçük kistler diş çekildiğinde direkt çıkabilir bazen çene içinde saklı kalabilir. Bu da ilerleyen zamanlarda çene kisti oluşmasına yol açabilir. Yani diş kisti tam anlamıyla temizlendiğinden emin olunması gereken bir sorundur.
Diş kisti tedavisi uygulanan diş genelde, ‘ölü’ diş olarak adlandırılır. Çünkü yapılan işlemler sonucu içindeki kan desteği ile sinir dokuları alınıyor. Estetik açıdan bir bozukluk yaratmadığı için de hastaların en çok tercih ettiği yöntem oluyor. İşlemler sonrasında kontroller ile düzenli olarak doktorunuza gitmenizde fayda var.
Diş Kisti Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Başlangıçta genelde semptomları çok belirgin olmayan bu kistler zamanla ağırlaştığında ve kistler büyüdüğünde ortaya çıkan semptomlar ile zorluk elbette zorluk yaşanabilir. Diş kisti, tedavi edilmez ve göz ardı edilirse; çene kasılmaları ve çene hareketinde kısıtlar en belirgin semptomlar arasındadır. Diş sağlığı göz ardı edilemeyecek ciddi bir gerçektir.
